الگوی رنگ در معابد و مساجد هند

رنگ، عنصر شاخص و کلیدی در فرهنگ و آیین هندویی است. مردم هند در زندگی روزمره از پوشش ظاهری تا لوازم و مبلمان خانگی، اثاثیه شهری، تزئینات مختلف در آرایش سر و صورت، دست و پا، رنگ‌آمیزی و استفاده از گل‌های رنگارنگ طبیعی و مجسمه‌ها و نقاشی‌های رنگین بر در و دیوار خانه‌ها، نماهای شهری، وسایل نقلیه (چون دوچرخه، موتور، ریگشا، تاکسی و اتوبوس)، فضاهای داخلی و خارجی ساختمان معابد و هم‌چنین معابد کوچک خصوصی حتی در شکاف درختان از رنگ‌ استفاده می‌کنند. رنگ‌های سفید، قرمز، نارنجی، زرد، سبز، آبی و سیاه به صورت نمادین با زندگی آیینی – مذهبی آنان که به فرهنگ تبدیل شده عجین است. زندگی سنتی- مذهبی که رنگ در آن جایگاه ویژه‌ای دارد چنان در سرزمین پهناور هند و جمعیت عظیم آن ریشه گسترده که بر جامعه مدرن امروزی و اقشار تحصیل‌کرده و روشنفکران نیز تأثیر گذاشته است. بعضی از رنگ‌ها منسوب به خدایان است و برخی دیگر که در رنگ‌آمیزی معابد به کار رفته ابتدا ریشه در طبیعت داشته و به تدریج و بر اثر تکرار به نماد تبدیل شده و به عنوان رنگ‌های مقدس جاویدان شده‌اند. ریشه‌یابی این رنگ‌ها و تأثیرپذیری از اقلیم و آیین در معبد و مسجد نشان می‌دهد که در تفکر مذهبی- آیینی هندوان برخی از رنگ‌ها به خدایان نسبت داده شده که گاه این‌ها منشأ طبیعی دارند. آیین هندو با توجه به نمادگرایی ویژة خود، برای بسیاری از رنگ‌ها ارزش‌های نمادین قائل است که حضور این رنگ‌ها در معابد و بعضاً تأثیر آن در مساجد هند آشکار است. رنگ در مساجد و معابد اولیه بیشتر تابع رنگ طبیعی مصالح بومی و اقلیمی است؛ اما به تدریج معابد با رنگ‌های نمادین تزئین می‌شود. برخی از این رنگ‌ها از جمله سفید، سبز، آبی و گاه صورتی در مساجد نیز به چشم می‌خورند.